Tràn dịch khớp gối nên ăn gì và kiêng gì?

Tràn dịch khớp gối là một trong các vấn đề đau nhức phổ biến nhất ở đầu gối, nhất là với nguyên nhân thoái hóa khớp. Mặc dù thuốc có thể giúp kiểm soát các triệu chứng đau đớn cho người bệnh, thủ thuật chọc hút dịch khớp làm giảm áp lực trong ổ khớp, cải thiện vận động, chế độ ăn uống cũng có thể tạo ra sự khác biệt. Chính vì vậy, người bệnh cần biết tràn dịch khớp gối nên ăn gì và kiêng gì để có một kế hoạch điều trị toàn diện.

Tràn dịch khớp gối, một thuật ngữ của tình trạng có sự hiện diện của nước trong đầu gối, xảy ra khi có chất lỏng dư thừa tích tụ trong và xung quanh khớp gối. Nếu số lượng dịch quá nhiều thì khớp sẽ bị phù nề, gây ra rất nhiều đau đớn và khó chịu, đồng thời gây hạn chế vận động.

Nếu người bệnh được phát hiện là bị tràn dịch khớp gối, điều quan trọng là cần phải xác định nguyên nhân để có kế hoạch điều trị phù hợp. Nếu tràn dịch khớp gối cấp tính, đầu gối bị sưng nề thì có thể là kết quả của một chấn thương tại chỗ, do hoạt động quá sức. Ngược lại, nếu tình trạng diễn tiến qua thời gian dài thì đây là biểu hiện của một bệnh lý tiềm ẩn. Theo đó, các nguyên nhân phổ biến của tràn dịch khớp gối được liệt kê như sau:

• Chấn thương tại chỗ, chẳng hạn như bong gân, rách dây chằng hoặc gãy xương
• Thoái hóa khớp do sử dụng quá mức
• Thoái hóa do lão hóa
• Viêm khớp dạng thấp
• Bệnh Gout
• Nhiễm trùng khớp gối
• U nang

Dù là nguyên nhân gì thì bước điều trị đầu tiên vẫn là nghỉ ngơi để giảm đau do giảm cử động khớp. Nếu cơn đau vẫn chưa kiểm soát, người bệnh có thể được chườm lạnh, băng nén nâng đỡ tại chỗ hay sử dụng các loại thuốc giảm đau không kê đơn và thuốc chống viêm. Ngược lại, nếu lượng dịch quá lớn, người bệnh cần được chọc hút hay phẫu thuật để loại bỏ chất lỏng dư thừa cũng như điều chỉnh các cấu trúc bị tổn thương nếu có.

Song song với các biện pháp điều trị dùng thuốc và không dùng thuốc như trên, cũng như các biện pháp xâm lấn, chế độ ăn uống của người bệnh trong quá trình điều trị tràn dịch khớp gối cũng cần được chú ý để xây dựng một kế hoạch điều trị toàn diện. Theo đó, các nhóm thực phẩm nên ăn khi bị tràn dịch khớp gối bao gồm:

Dầu cá có thể giúp bảo vệ khớp gối khỏi bị tràn dịch vì tổn thương do viêm khớp.

Hiện tượng viêm xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng với bất kỳ bệnh tật, thương tích hoặc kích ứng nào cơ thể với các triệu chứng phổ biến là đỏ, sưng và đau. Viêm vừa là nguyên nhân, vừa là triệu chứng của viêm khớp. Theo đó, khi ăn các thực phẩm có chứa chất chống viêm có thể giúp ích cho những người bị viêm khớp như một số loại cá rất giàu axit béo omega-3. Các axit này làm giảm mức độ của hai loại protein được gọi là protein phản ứng C (CRP) và interleukin-6 là nguyên nhân gây viêm.

Đồng thời, omega-3 có vai trò giúp cơ thể phản ứng với chứng viêm bằng cách can thiệp vào các tế bào chuyên biệt trong các chuỗi sinh hóa này. Các axit béo omega-3 trong cá có thể giúp ngăn chặn tình trạng viêm trước khi thực sự làm tổn thương các khớp.

Theo Tổ chức Viêm khớp, những người thường xuyên ăn cá có nhiều omega-3 sẽ ít có nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cũng như tình trạng viêm khớp do thoái hóa, gây tràn dịch khớp. Hơn nữa, việc bổ sung dầu cá còn có thể giúp bảo vệ các khớp khỏi sự phân hủy sụn hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của tiến trình lão hóa sụn theo tuổi tác.

Các loại cá giàu omega-3 bao gồm: cá hồi, cá ngừ, cá mòi và cá thu. Dù dầu cá có sẵn dưới các dạng chế phẩm thực phẩm chức năng nhưng việc ăn cá vẫn mang lại nhiều lợi ích hơn.

Trái cây và rau quả không chỉ đóng một vai trò quan trọng trong chế độ ăn uống lành mạnh mà chúng còn chứa các chất dinh dưỡng có thể giúp ích cho những người bị viêm khớp đầu gối, tràn dịch khớp gối. Các chất dinh dưỡng từ thực vật có giá trị cao là:

• Chất xơ: Một số quan sát cho thấy những người bị viêm khớp có thể có mức cholesterol cao. Do đó, việc tiêu thụ ngũ cốc nguyên hạt và các dạng chất xơ không chỉ giúp cải thiện mức cholesterol trong máu, cảm thấy no lâu hơn để giúp duy trì cân nặng hợp lý nên gián tiếp làm giảm tổn thương khớp.
• Chất chống oxy hóa: Chất chống oxy hóa hỗ trợ hệ thống miễn dịch và chống lại chứng viêm. Có nhiều loại chất chống oxy hóa trong các trái cây loại quả mọng như quả việt quất, dâu tây, quả mâm xôi, nho đen và đỏ tươi.
• Chất béo không bão hòa: Quả bơ có nhiều chất béo không bão hòa có tác dụng chống viêm. Đây cũng là một nguồn cung cấp vitamin E dồi dào, có liên quan đến việc giảm nguy cơ tổn thương khớp ở giai đoạn đầu viêm khớp.
• Oleocanthal: Ô liu và dầu ô liu nguyên chất có chứa oleocanthal. Hợp chất này là một chất chống viêm tự nhiên có các đặc tính tương tự như thuốc ibuprofen.
• Nghệ: Nghệ từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền và thảo dược, đã chứng minh được vai trò trong viêm khớp.

• Vitamin A, C và K: Rau bina, bông cải xanh và các loại rau xanh khác cung cấp chất xơ cũng như các khoáng chất và vitamin quan trọng. Trong quá trình sản xuất năng lượng, cơ thể tạo ra các sản phẩm oxy hóa là các gốc tự do, có thể làm tổn thương các tế bào trong cơ thể cũng như tấn công mô tại các khớp. Lúc này, các loại rau lá xanh chứa vitamin A, C và K, là những chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do cũng như chứa hàm lượng canxi cao, góp phần vào sức khỏe của xương.
• Sulforaphane và glucosinate: Bông cải xanh và các loại rau họ cải khác như bắp cải cũng chứa hợp chất tự nhiên là sulforaphane và glucosinolate, giúp ngăn chặn quá trình viêm và làm chậm tổn thương sụn trong viêm khớp.
• Vitamin C: Ớt, cam và các loại rau lá xanh là nguồn cung cấp vitamin C. Điều này giúp bảo vệ xương và có thể đóng vai trò bảo vệ các tế bào sụn.

Các sản phẩm từ sữa, đặc biệt là nhóm sữa ít chất béo có thể mang lại một số lợi ích cho những người bị viêm khớp gối và phản ứng tràn dịch khớp gối.

• Sterol và stanol: Sản phẩm từ sữa có thể chứa sterol và stanol, hữu ích cho những người bị viêm khớp gối. Hơn nữa, những chất này có thể giúp giảm mức cholesterol trong máu.
• Canxi và vitamin D: Sữa ít béo, pho mát và sữa chua cung cấp vitamin D và canxi, có thể giúp xương chắc khỏe. Đồng thời, các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng về lượng vitamin D thấp ở những người bị viêm khớp. Như vậy, tiêu thụ nhiều vitamin D thông qua các thực phẩm từ sữa và tiếp xúc với ánh sáng mặt trời thường xuyên, an toàn có thể giảm đau và cải thiện chức năng vận động cho những người bị viêm khớp.

Những người bị viêm khớp gối, tràn dịch khớp gối nên cố gắng tránh một số thực phẩm, vì chúng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh. Ví dụ như sau:

• Đường: Ngoài việc góp phần làm tăng cân, đường cũng có thể kích hoạt việc giải phóng các tế bào tham gia vào phản ứng viêm. Ngoài ra, các loại thực phẩm khác có chứa carbohydrate cao, chẳng hạn như bánh mì trắng cũng có tác dụng tương tự.
• Muối: Tiêu thụ quá nhiều muối có thể làm trầm trọng thêm tình trạng sưng viêm tại khớp, nặng nề thêm tràn dịch khớp gối. Trong các loại thực phẩm chế biến sẵn như đồ khô, đồ hộp thường chứa hàm lượng muối cao, vì nhằm mục đích bảo quản lâu dài nên dễ gây tích tụ nước trong cơ thể.
• Chất béo chuyển hóa và chất béo bão hòa: Những chất này phổ biến trong thực phẩm chế biến và đồ nướng; là yếu tố thúc đẩy gây viêm.
• Bột ngọt: Là một loại gia vị thường có trong các món ăn phương Đông, bột ngọt cũng có tính tăng viêm.

Axit béo omega-6: Mặc dù omega-3 có thể giúp ích cho những người bị viêm khớp, axit béo omega-6 có trong nhiều loại dầu ăn lại có thể trở thành thành phần của các tác nhân gây viêm. Ví dụ về các loại dầu có chứa omega-6 như dầu ngô và dầu hướng dương.

• Rượu: Tổ chức viêm khớp khuyến cáo người bệnh nên hạn chế uống rượu và tránh hút thuốc. Nguyên nhân là vì rượu có thể gây ra các phản ứng bất lợi khi dùng một số loại thuốc, bao gồm cả thuốc giảm đau.
• Nhạy cảm với thực phẩm: Một số người nhạy cảm với vài nhóm thực phẩm nhất định. Lúc này, loại bỏ các thực phẩm dễ gây dị ứng hoặc nhạy cảm trong chế độ ăn là một cách để cải thiện các triệu chứng tại khớp.

Mặc dù không có nhiều chứng cứ mạnh cho thấy các loại thực phẩm cụ thể nào có thể có lợi hay có hại cho những người bị tràn dịch khớp gối, nhưng những lời khuyên về chế độ ăn uống cân bằng như trên và thực hiện một số hoạt động thể chất, kết hợp với việc duy trì cân nặng hợp lý là điều quan trọng để giảm bớt áp lực lên đầu gối, giảm thiểu nguy cơ tổn thương và tràn dịch tại khớp. Ngoài ra, một số chất trong thực phẩm cũng có thể giúp giảm viêm và đau nhức, giúp việc điều trị cho người bệnh triệu để hơn.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám điều trị bệnh lý cơ xương khớp. Người bệnh có nhu cầu thăm khám và tư vấn về chế độ dinh dưỡng cho người bệnh tràn dịch khớp gối có thể đến thăm khám tại Vinmec.