Chứng sợ ngủ hay còn được gọi là somniphobia gây ra lo lắng và sợ hãi tột độ khi nghĩ đến việc đi ngủ. Nỗi ám ảnh này có thể do tình trạng bị bóng đè hoặc rối loạn cơn ác mộng kéo dài. Chứng sợ ngủ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời.

Chứng sợ ngủ hay còn được gọi là somniphobia là tình trạng gây ra lo lắng và sợ hãi tột độ khi nghĩ đến việc đi ngủ. Nỗi ám ảnh này còn được gọi là chứng ám ảnh thôi miên, chứng sợ ảnh hưởng đến khí hậu, chứng lo âu khi ngủ, hoặc chứng sợ hãi khi ngủ.

Rối loạn giấc ngủ có thể gây ra một số lo lắng xung quanh giấc ngủ, ví dụ như nếu bị mất ngủ, bạn có thể lo lắng về việc có thể ngủ được vào đêm hôm đó. Trong giấc ngủ thường xuyên gặp ác mộng hoặc ngưng thở khi ngủ cũng góp phần gây ra những lo lắng, sợ hãi liên quan đến giấc ngủ. Cũng như tất cả các chứng ám ảnh khác, nỗi sợ ngủ có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày, các hoạt động thông thường và sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Giấc ngủ ngon là một phần thiết yếu để đảm bảo cho một sức khỏe tốt. Nhưng khi mắc chứng sợ ngủ, thậm chí người bệnh có thể buồn chán, sợ hãi khi nghĩ đến việc ngủ. Trong nhiều trường hợp, việc ám ảnh này có thể ít xuất phát từ nỗi sợ hãi về giấc ngủ, mà nó xuất phát nhiều hơn về những gì có thể xảy ra trong khi đang ngủ. Chứng sợ ngủ có thể gây ra một loạt các triệu chứng tâm thần và thể chất khác.

Các triệu chứng sức khỏe tâm thần cụ thể đối với chứng sợ hãi có thể bao gồm:

• Khi nghĩ đến việc ngủ thì cảm thấy sợ hãi và lo lắng
• Khi gần đến giờ đi ngủ sẽ trải qua sự đau khổ
• Tránh đi ngủ
• Thức càng lâu càng thấy tốt
• Có những cơn hoảng loạn khi đến giờ ngủ
• Khó tập trung vào những việc ngoài lo lắng và sợ hãi liên quan đến giấc ngủ.
• Cảm thấy hay cáu gắt hoặc thay đổi tâm trạng thất thường.
• Gặp khó khăn khi nhớ mọi thứ

Các triệu chứng thực thể của chứng sợ ngủ thường bao gồm:

• Buồn nôn hoặc các vấn đề dạ dày khác liên quan đến tình trạng lo lắng dai dẳng khi ngủ.
• Đau tức ngực và tăng nhịp tim khi nghĩ đến giấc ngủ
• Đổ mồ hôi, cảm thấy ớn lạnh và giảm thông khí hoặc khó thở khi nghĩ về việc ngủ.
• Đối với trẻ em: quấy khóc, bám víu và các phản kháng khác đối với giờ đi ngủ, bao gồm cả việc không muốn người chăm sóc để chúng một mình.

Nếu bệnh nhân đã từng bị chứng ám ảnh sợ hãi giấc ngủ một Tuy nhiên, những giấc ngủ này có thể không được đảm bảo, bệnh nhân có thể thường xuyên thức dậy và khó ngủ lại. Các dấu hiệu khác của chứng sợ ngủ xoay quanh các kỹ thuật đối phó, một số người chọn bật đèn điện, tivi hoặc âm nhạc để làm mất tập trung. Những người khác có thể chuyển sang sử dụng các chất, bao gồm cả rượu, chất kích thích để giảm cảm giác sợ hãi khi ngủ.

Hiện nay vẫn chưa rõ về nguyên nhân chính xác của chứng sợ ngủ. Tuy nhiên, một số rối loạn giấc ngủ có thể đóng một phần trong sự phát triển của nó, bao gồm:

• Bóng đè: Rối loạn giấc ngủ này xảy ra khi bệnh nhân thức dậy sau giấc ngủ REM với các cơ bị tê liệt, khiến người bệnh khó cử động. Bệnh nhân có thể gặp ảo giác giống như ác mộng và có thể dẫn tới bị tê liệt khi ngủ rất đáng sợ, đặc biệt nếu người bệnh có các cơn tái phát.
• Rối loạn cơn ác mộng: Điều này gây ra những cơn ác mộng sống động và thường xuyên khiến người bệnh đau khổ suốt cả ngày. Bệnh nhân có thể nghĩ lại những cảnh trong cơn ác mộng, cảm thấy lo sợ về những gì đã xảy ra trong giấc mơ của họ hoặc lo lắng về việc gặp nhiều ác mộng hơn.

Nếu mắc một trong hai chứng rối loạn giấc ngủ này, người bệnh có thể bắt đầu sợ đi ngủ vì không muốn đối mặt với các triệu chứng đau buồn. Trải qua chấn thương hoặc mắc các rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) đều có thể góp phần gây ra ác mộng và chứng sợ ngủ.

Bệnh nhân cũng có thể lo sợ những điều có thể xảy ra khi đang ngủ, ví dụ như trộm cắp, hỏa hoạn hoặc những thảm họa khác. Chứng sợ ngủ cũng có liên quan đến nỗi sợ chết. Lo lắng về việc sắp chết trong giấc ngủ của người bệnh, từ đó có thể dẫn đến nỗi sợ hãi khi đi vào giấc ngủ. Một số trường hợp cũng có thể phát triển chứng sợ ngủ mà không có nguyên nhân rõ ràng. Hội chứng này thường phát triển trong thời thơ ấu, vì vậy bệnh nhân có thể không nhớ chính xác nỗi sợ hãi của mình bắt đầu từ khi nào hoặc tại sao.

Bệnh nhân có nhiều nhiều nguy cơ mắc chứng ám ảnh sợ hãi ngủ nếu tiền sử gia đình cũng có người mắc chứng ám ảnh sợ hãi, lo lắng khi ngủ.

Rối loạn giấc ngủ hoặc tình trạng bệnh lý khác trở nên nghiêm trọng cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Nếu bệnh nhân biết rằng có nguy cơ tử vong liên quan đến tình trạng sức khỏe có thể trở nên lo lắng về việc chết trong giấc ngủ và cuối cùng phát triển thành chứng sợ ngủ.

Thông thường, chứng sợ ngủ được chẩn đoán nếu nỗi sợ hãi và lo lắng khiến bệnh nhân gặp khó khăn, đau khổ trong cuộc sống hàng ngày. Bệnh nhân có thể được chẩn đoán mắc chứng sợ ngủ nếu tình trạng này:

• Ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ
• Ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất hoặc tình cảm
• Gây ra tình trạng lo lắng dai dẳng và đau khổ liên quan đến giấc ngủ
• Gây ra các vấn đề ảnh hưởng tại nơi làm việc, trường học hoặc ngay cả trong cuộc sống cá nhân.
• Đã kéo dài hơn sáu tháng
• Khiến bệnh nhân phải trì hoãn hoặc tránh ngủ nhiều nhất có thể

Không phải tất cả trường hợp mắc chứng sợ ngủ đều cần điều trị, trong một số trường hợp có thể tự khỏi bệnh. Tuy nhiên, nếu tình trạng thiếu ngủ có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe thể chất và tinh thần thì người bệnh cần được thăm khám sớm và điều trị.

Đây là lý do vì sao việc điều trị thường được khuyến khích cho bất kỳ tình trạng nào khi mắc chứng sợ ngủ. Phương pháp điều trị có thể phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản của chứng sợ ngủ, ví dụ như nếu người bệnh bị rối loạn giấc ngủ, giải quyết vấn đề đó có thể giải quyết chứng sợ hãi. Nhưng đối với hầu hết các trường hợp mắc hội chứng, liệu pháp phơi nhiễm là lựa chọn điều trị hiệu quả nhất.

6.1 Liệu pháp phơi nhiễm

Trong liệu pháp tiếp xúc, người bệnh sẽ làm việc với chuyên gia trị liệu để dần dần phơi bày nỗi sợ hãi của bản thân trong khi tìm cách giảm bớt đi nỗi sợ hãi và lo lắng. Đối với chứng sợ ngủ, liệu pháp phơi nhiễm có thể bao gồm thảo luận về nỗi sợ hãi, sử dụng các kỹ thuật thư giãn và sau đó tưởng tượng cảm giác sẽ như thế nào để có được một giấc ngủ ngon.

Tiếp theo, liệu pháp này có thể liên quan đến việc xem hình ảnh của những người đang ngủ, những người dường như đang nghỉ ngơi thoải mái. Sau đó, khi bệnh nhân đã quen với thói quen này có thể được khuyến khích ngủ một giấc ngắn, để xác nhận rằng bệnh nhân có thể thức dậy an toàn. Một lựa chọn khác để điều trị phơi nhiễm đó là ngủ trong phòng thí nghiệm về giấc ngủ và được theo dõi bởi một chuyên gia y tế, người luôn thức trong khi bạn ngủ, cho dù đó là một giấc ngủ ngắn hay qua đêm.

6.2 Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Liệu pháp nhận thức hành vi trong điều trị chứng sợ ngủ cũng đem lại hiệu quả. Cách tiếp cận này giúp bệnh nhân xác định và giải quyết nỗi sợ hãi liên quan đến giấc ngủ. Từ đó, bệnh nhân sẽ học cách thách thức những suy nghĩ khi trải nghiệm chúng và điều chỉnh để những suy nghĩ ít gây ra đau khổ hơn. Những suy nghĩ này có thể liên quan đến chính giấc ngủ hoặc những nỗi lo lắng, sợ hãi cụ thể gây ra hội chứng này.

Một cách tiếp cận mà bác sĩ trị liệu có thể đề xuất là hạn chế ngủ ban ngày. Điều này liên quan đến việc đi ngủ và thức dậy vào những thời điểm cụ thể, từ đó sẽ duy trì được nhịp sinh học ổn định. Đồng thời, giúp cơ thể phát triển mô hình giấc ngủ tốt hơn, có thể hữu ích cho chứng sợ ngủ khi kết hợp với liệu pháp nhận thức hành vi.

6.3 Sử dụng thuốc

Mặc dù, hiện nay không có loại thuốc nào đặc trị chứng sợ ngủ cụ thể, nhưng một số loại thuốc nhất định có thể làm giảm các triệu chứng sợ hãi và lo lắng, đồng thời đem lại hiệu quả khi được sử dụng cùng với những liệu pháp trên. Bác sĩ tâm thần có thể kê toa thuốc để sử dụng ngắn hạn hoặc không thường xuyên như thuốc chẹn beta hoặc benzodiazepine:

• Thuốc chẹn beta giúp làm giảm các triệu chứng lo lắng về thể chất. Ví dụ, thuốc có thể giúp bệnh nhân duy trì nhịp tim ổn định và giữ cho huyết áp không tăng.
• Benzodiazepines là một loại thuốc an thần giúp cải thiện các triệu chứng lo âu, sợ hãi. Tuy nhiên thuốc có thể gây nghiện, vì vậy không được sử dụng thuốc trong thời gian dài.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đề nghị một loại thuốc hỗ trợ giấc ngủ ngắn hạn để giúp người bệnh có giấc ngủ ngon hơn trong khi giải quyết chứng ám ảnh trong liệu pháp.

Tóm lại, somniphobia là một chứng sợ hãi về giấc ngủ, có thể khiến cho bệnh nhân không có được giấc ngủ mà cơ thể cần để hoạt động. Nếu mắc chứng sợ ngủ, người bệnh có thể gặp phải các vấn đề sức khỏe thể chất liên quan đến việc thiếu ngủ cùng với chứng sợ hãi và lo lắng thường gây ra. Vì thế, nếu bạn có dấu hiệu của hội chứng này thì hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa sức khỏe tâm thần có kinh nghiệm để chẩn đoán và điều trị chứng sợ ngủ.