Diễn biến của viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là bệnh lý tự miễn do cơ thể tự sản sinh ra những chất gây đau. Bệnh diễn biến mãn tính và phức tạp với nhiều triệu chứng khác nhau tại khớp, ngoài khớp và toàn thân.

1. Viêm khớp dạng thấp là gì?

Viêm khớp dạng thấp là tình trạng viêm khớp hệ thống và toàn thân, do rối loạn hệ miễn dịch, tiến triển mãn tính nặng dần, gây ra đau đớn và thậm chí tàn phế. Bệnh tấn công chủ yếu tại các khớp ở nhiều bộ phận khác nhau trên cơ thể. Tỷ lệ mắc bệnh thường cao hơn ở nữ (khoảng 75%), tuổi từ 30 – 60.

Bệnh thường diễn biến phức tạp, gây hậu quả nặng nề. Do đó bệnh nhân cần được điều trị tích cực ngay từ đầu bằng các biện pháp thích hợp để làm giảm và làm chậm tiến triển của bệnh, hạn chế nguy cơ tàn phế và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

2. Nguyên nhân gây bệnh viêm khớp dạng thấp

Hiện nay, viêm khớp dạng thấp bệnh học gây ra bởi nhiều yếu tố:

• Tác nhân khởi phát: Chưa được xác minh chính xác, có nhiều giả thiết cho rằng có thể virus là tác nhân gây khởi phát bệnh;
• Cơ địa: Bệnh có liên quan rõ rệt đến độ tuổi và giới tính, thường gặp hơn ở nữ giới với độ tuổi mắc bệnh trên 30 tuổi;
• Tính di truyền: Trong gia đình có bố mẹ bị viêm khớp dạng thấp thì con có nguy cơ cao mắc bệnh;
• Yếu tố thuận lợi: Thể trạng suy yếu, sau sang chấn, sau sinh đẻ, lạnh ẩm kéo dài.

3. Diễn biến viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp thường khó phát hiện vì những triệu chứng ban đầu của bệnh thường khá mơ hồ, dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh viêm khớp khác cũng có biểu hiện tương tự. Vì vậy, bệnh nhân khi thấy có một trong các triệu chứng sau đây cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán phù hợp.

3.1. Triệu chứng trong thời kỳ khởi phát

85% bệnh nhân bắt đầu các triệu chứng một cách từ từ, tăng dần, 15% xuất hiện đột ngột với dấu hiệu viêm cấp, đa số viêm một khớp tại các khớp bàn tay (ở cổ tay, bàn ngón, ngón gần) và khớp gối. Thời kỳ khởi phát kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, sau đó chuyển qua giai đoạn toàn phát.

3.2. Diễn biến trong thời kỳ toàn phát

• Vị trí viêm: Đầu tiên xuất hiện sớm là viêm các khớp ở chi, như cổ tay, bàn tay, ngón tay, bàn chân, khớp đầu gối. Các triệu chứng đến muộn hơn ở các khớp như khuỷu, vai, háng, đốt sống cổ,…;
• Đối xứng: Tình trạng viêm thường ở 2 khớp đối xứng nhau, như ở hai đầu gối, hai ngón tay tương ứng ở hai bên bàn tay;
• Cứng khớp vào buổi sáng, ngủ dậy không thể vận động được ngay mà phải xoay khớp hoặc xoa bóp vùng bị viêm đau chừng 10 – 15 phút mới có thể xuống giường;
• Cơn đau khớp xuất hiện thường xuyên, nhất là ở các khớp nhỏ, bao gồm khớp bàn ngón tay, cổ tay, bàn ngón chân, cổ chân. Các khớp bị viêm đau, có thể sưng, ít nóng đỏ;
• Trong giai đoạn muộn, các ngón tay có hình thoi do tình trạng viêm sưng;
• Biến dạng khớp đặc trưng thường xuất hiện chậm hơn: bàn tay gió thổi, bàn tay lưng lạc đà.

3.3. Những biểu hiện toàn thân và ngoài khớp

Biểu hiện toàn thân và ngoài khớp của viêm khớp dạng thấp rất đa dạng, bệnh nhân có thể gặp một hoặc nhiều triệu chứng, bao gồm:

• Thể trạng gầy sút, mệt mỏi, ăn uống kém, ngủ không ngon, da và niêm mạc nhợt nhạt;
• Xuất hiện các hạt dưới da ở xương trụ (gần khớp khuỷu tay), xương chày (gần khớp gối) và ở quanh khớp cổ tay. Các hạt có đường kính khoảng từ 5 – 15 mm, nổi lên trên mặt da, cứng chắc, không đau, không di động;
• Bao khớp phình to do viêm sưng;
• Ban đỏ gan bàn chân và lòng bàn tay do hiện tượng viêm mao mạch;
• Teo cơ ở vùng quanh khớp tổn thương do giảm vận động lâu ngày;
• Viêm gân và bao hoạt dịch quanh khớp;
• Dây chằng khớp viêm co kéo hoặc giãn, khiến cho khớp trở nên lỏng lẻo;

Ngoài ra, viêm khớp dạng thấp còn gây ra một số biểu hiện ở các cơ quan khác hiếm gặp hơn, như tràn dịch màng tim, tràn dịch màng phổi, xương mất chất vôi (dễ dẫn đến gãy tự nhiên), rối loạn thần kinh thực vật…

4. Biến chứng của viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp cần được chữa trị sớm, toàn diện, theo dõi chặt chẽ. Tuy nhiên, việc điều trị thường gặp nhiều khó khăn do bệnh tiến triển khá nhanh, rất khó điều trị dứt điểm và thường gây ra nhiều biến chứng nặng nề ở các khớp xương cũng như nhiều cơ quan khác trên cơ thể:

• Mất khả năng lao động: Hiện tượng cứng khớp dẫn đến hạn chế khả năng vận động, giảm sức đề kháng cơ thể, đau đớn kéo dài ngày càng nghiêm trọng…
• Nguy cơ tàn phế: Viêm khớp dạng thấp lâu ngày có thể dẫn tới teo cơ, dính khớp, biến dạng khớp, thậm chí gây ra tàn phế. Có khoảng 89% người bệnh gặp phải tình trạng cứng khớp, bàn tay khó cầm nắm, khó đi lại sau 10 năm khởi phát bệnh.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và xảy ra biến chứng tim mạch, đe dọa tử vong nếu không được theo dõi chặt chẽ.
• Ảnh hưởng đến khả năng mang thai: Khoảng 25% phụ nữ bị viêm khớp dạng thấp gặp khó khăn trong việc thụ thai.

5. Phòng ngừa bệnh viêm khớp dạng thấp

Chủ động cải thiện sức khỏe chung là cách phòng bệnh viêm khớp dạng thấp tốt nhất: Tích cực vận động thể thao, dinh dưỡng hợp lý (giảm chất bột, đường, tăng cường chất xơ từ rau quả), điều trị các bệnh lý kèm theo (béo phì, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp,…).

Khi có dấu hiệu sưng đau khớp, bệnh nhân cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám và điều trị chính xác, tránh việc dùng thuốc bừa bãi, không rõ nguồn gốc, thuốc truyền miệng, ảnh hưởng xấu đến hiệu quả điều trị.