Mang thai và ợ nóng

Ợ nóng, ợ chua hay cảm giác đầy bụng và nóng rát sau xương ức là một trong những biểu hiện thường thấy của chứng khó tiêu xảy ra phổ biến ở phụ nữ mang thai. Phụ nữ bị ợ nóng khi mang thai tháng đầu nên tiến hành điều chỉnh chế độ ăn và thói quen sinh hoạt để cảm thấy dễ chịu hơn.

Ợ nóng là biểu hiện của tình trạng khó tiêu và trào ngược dạ dày thực quản. Người bệnh thường cảm thấy đầy bụng, chướng bụng, muốn ợ hơi và cảm thấy dễ chịu sau đó. Triệu chứng ợ nóng ít khi xuất hiện đơn độc mà thường kèm theo các dấu hiệu khác như:

• Cảm giác bỏng rát ở phía sau xương ức hoặc đau ngực râm ran;
• Đầy bụng, khó chịu;
• Ợ hơi nóng hoặc hơi có mùi chua;
• Chán ăn;
• Toàn thân mệt mỏi.

Các triệu chứng có thể xuất hiện ngay sau khi ăn hoặc uống nhưng cũng có thể xuất hiện muộn sau ăn một khoảng thời gian. Phụ nữ có thể bị ợ nóng khi mang thai tháng đầu hoặc bất kỳ thời điểm nào trong suốt thai kỳ. Khoảng thời gian phổ biến nhất ghi nhận được là từ sau tuần thai thứ 27.

Triệu chứng ợ nóng xuất hiện trên lâm sàng khi axit trong dịch vị dạ dày kích thích niêm mạc dạ dày hoặc thực quản. Điều này thường xảy ra khi có sự tăng tiết dịch vị từ dạ dày. Đây cũng là cơ chế gây ra cảm giác đau và nóng rát.

Phụ nữ mang thai là đối tượng dễ gặp phải tình trạng ợ nóng do khó tiêu hơn những người khác. Một số lý do giải thích cho hiện tượng này bao gồm:

• Sự biến thiên nồng độ hóc môn trong thai kỳ;
• Sự lớn lên của thai nhi gây tăng áp lực trong ổ bụng và chèn ép lên dạ dày;
• Cơ thắt tâm vị giãn. Đây là cơ nằm giữa dạ dày và thực quản và thường chỉ giãn ra khi thức ăn đi từ thực quản xuống dạ dày. Khi hoạt động co thắt của cơ này bị rối loạn, dịch vị từ dạ dày có thể trào ngược lên thực quản.

Một số yếu tố khác có vai trò làm tăng nguy cơ mắc phải chứng khó tiêu ở phụ nữ mang thai có thể kể đến là:

• Tiền sử mắc viêm dạ dày hoặc chứng ợ hơi trước khi mang thai
• Phụ nữ mang thai đang ở những tháng cuối của thai kỳ.

Theo nhiều chuyên gia, các thay đổi trong chế độ ăn và thói quen sinh hoạt hằng ngày được đánh giá mang lại hiệu quả cao trong việc hỗ trợ giảm nhẹ các triệu chứng ợ nóng khi mang thai, đặc biệt ở giai đoạn sớm.

Chứng khó tiêu ợ nóng thường được ghi nhận xuất hiện khi ăn no. Vì thế, khi mang thai, các bà bầu nên ăn uống khoa học dù cho cảm giác thèm ăn có thể xuất hiện khá phổ biến trong thai kỳ.

Phụ nữ mang thai có thể kiểm soát được chứng ợ nóng nhờ vào việc thay đổi các thói quen ăn uống. Ăn nhiều bữa nhỏ được khuyến cáo là lựa chọn tốt trong trường hợp này thay vì những bữa ăn lớn với tần suất 3 lần/ ngày như trước khi mang thai. Phụ nữ mang thai nên ăn bữa tối trước thời điểm đi ngủ ít nhất 3 giờ. Hạn chế các loại thức uống có chứa cafein và tránh các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc cay để làm giảm nhẹ triệu chứng.

Phụ nữ mang thai nên ngồi thẳng khi ăn để giúp giảm áp lực đè nặng lên dạ dày. Ngoài ra, giữ đầu và vai thẳng trong tư thế nằm ngủ cũng có tác dụng ngăn axit dạ dày trào ngược.

Hút thuốc trong khi mang thai không chỉ gây ra chứng ợ nóng mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình trạng sức khỏe của cả thai phụ và thai nhi. Những hóa chất chứa trong khói thuốc lá khiến cho cơ thắt tâm vị giãn ra bất thường và cho phép dịch axit dạ dày trào ngược một cách dễ dàng, còn gọi là chứng trào ngược dạ dày thực quản. Hút thuốc lá cũng có thể làm gây ra các kết cục xấu khác cho thai kỳ như sinh non trước 37 tuần, thai nhẹ cân, hội chứng chết đột ngột ở thai nhi (tên tiếng anh là sudden infant death syndrome – SIDS).

Uống rượu và các loại thức uống có cồn khác là một trong những nguyên nhân dẫn đến chứng ợ nóng. Trong suốt thời gian mang thai, việc sử dụng rượu còn có thể gây hại cho sức khỏe của thai nhi. Phương pháp an toàn nhất là hoàn toàn không sử dụng rượu khi đang mang thai.

Những người phụ nữ bị ợ nóng khi mang thai nên tìm đến gặp bác sĩ khi các triệu chứng không thuyên giảm sau khi thay đổi chế độ ăn và các thói quen sinh hoạt. Đây là gợi ý đến lúc cần phải dùng đến thuốc để kiểm soát triệu chứng.

Phụ nữ bị ợ nóng khi mang thai nên đi đến các cơ sở y tế khi gặp phải các dấu hiệu sau:

• Nuốt khó;
• Sụt cân, gầy yếu;
• Đau bụng vùng thượng vị nặng nề hơn.

Bác sĩ điều trị sẽ hỏi về các khó chịu mà người bệnh gặp phải và thăm khám toàn thể, đặc biệt ở khu vực ngực hoặc dạ dày để tìm kiếm điểm đau. Tiền sử sử dụng thuốc kéo dài như các thuốc chống trầm cảm cũng cần được trao đổi giữa người bệnh và bác sĩ vì các loại thuốc này cũng có thể là nguyên nhân của chứng khó tiêu, ợ nóng.

Bác sĩ sẽ lựa chọn các thuốc thay thế không kích ứng dạ dày và đường tiêu hóa thay vì ngừng hẳn thuốc vì một số bệnh lý mãn tính cần được kiểm soát tốt bằng việc uống thuốc đều đặn, nhất là thời gian mang thai. Việc tự ý ngưng dùng thuốc vì sợ có hại cho thai nhi không được khuyến cáo trừ khi có sự tư vấn và chỉ định của các bác sĩ chuyên khoa.

Thuốc điều trị chứng khó tiêu và ợ nóng được chỉ định ở những phụ nữ mang thai được phân loại thành:

• Thuốc kháng toan: nhóm thuốc này có tác dụng chính nhằm trung hòa axit có trong dịch vị của dạ dày. Một số thuốc thuộc nhóm này là những thuốc không cần kê đơn.
• Nhóm thuốc dẫn xuất từ alginate: những thuốc chứa alginate có khả năng giảm chứng khó tiêu nhờ vào việc ngăn cản sự trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản.

Người bệnh có thể chỉ cần sử dụng thuốc kháng toan và hợp chất alginate khi nào triệu chứng xuất hiện. Tuy nhiên, bác sĩ khuyến cáo rằng nên sử dụng thuốc trước khi người bệnh có biểu hiện. Thời điểm sử dụng thuốc phù hợp là trước bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ.

Phụ nữ mang thai đang được bổ sung sắt không nên uống cùng lúc với các thuốc kháng toan. Thuốc kháng toan có tác dụng phụ ngăn cản sự hấp thu sắt tại đường tiêu hóa.

Trong trường hợp thuốc kháng toan và các dẫn xuất alginates không có hiệu quả cải thiện triệu chứng, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc khác với tác dụng giảm lượng axit được tiết ra từ dạ dày. Ranitidine và omeprazole là hai loại thuốc được sử dụng rộng rãi ở phụ nữ mang thai và hiện chưa có bằng chứng về các tác dụng phụ mà thuốc có thể gây ra cho thai nhi. Liều lượng và cách sử dụng cần được tuân thủ đúng theo hướng dẫn của bác sĩ.

• Quá trình mang thai được theo dõi bởi đội ngũ bác sĩ có trình độ chuyên môn cao
• Thăm khám đều đặn, phát hiện sớm các vấn đề bất thường
• Thai sản trọn gói giúp thuận tiện cho quá trình sinh đẻ
• Trẻ sơ sinh được chăm sóc toàn diện