Số lượng tinh trùng thấp: Chẩn đoán và điều trị

Ngày càng có nhiều cặp đôi gặp khó khăn trong việc có con. Trong đó, nguyên nhân gây vô sinh khá phổ biến là do lượng tinh trùng thấp. Tình trạng này nếu phát hiện và điều trị đúng phác đồ thì người bệnh vẫn có khả năng làm cha làm mẹ.

Để chẩn đoán số lượng tinh trùng thấp, bác sĩ cần phải tiến hành một số xét nghiệm như:

• Khám lâm sàng tổng quát và tiền sử bệnh:

Bác sĩ chuyên khoa sẽ kiểm tra vùng kín và tìm hiểu các thông tin về bệnh lý di truyền, bệnh mãn tính, bệnh hiện có, chấn thương hoặc phẫu thuật người bệnh từng có mà gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, cũng như các thông tin liên quan đến thói quen quan hệ vợ chồng.

• Tinh dịch đồ

Lượng tinh trùng thấp được chẩn đoán nhờ tinh dịch đồ, là xét nghiệm trong đó số lượng tinh trùng được xác định bằng cách sử dụng kính hiển vi, như bao nhiêu tinh trùng có mặt trong các ô vuông trên một mẫu lưới. Mẫu tinh dịch có thể thu thập bằng cách thủ dâm và xuất tinh vào một ống chứa mẫu đặc biệt. Tuy nhiên, ở một số nơi, vì niềm tin văn hoá và tôn giáo, một số nam giới muốn thực hiện biện pháp lấy mẫu khác, như sử dụng một loại bao cao su đặc biệt để chứa tinh trùng khi quan hệ. Tinh trùng non được sản xuất liên tục trong tinh hoàn và thường trưởng thành sau 42 đến 76 ngày. Vì vậy, kết quả tinh dịch đồ có thể phản ánh tình trạng nam giới trong 3 tháng vừa qua, rất khó để nhìn thấy sự thay đổi trong thời gian ngắn.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng số tinh trùng thường dao động, và thu thập mẫu không đạt hoặc không hoàn tất gây ảnh hưởng đến kết quả. Vì vậy, các bác sĩ sẽ kiểm tra hơn 2 mẫu tinh trùng để đảm bảo tính nhất quán giữa các mẫu, ngoài ra, cần đảm bảo các yêu cầu sau:

• Đảm bảo xuất tất cả tinh trùng vào ống hoặc bao cao su chứa mẫu
• Kiêng xuất tinh ít nhất hai nhưng không quá 11 ngày trước khi lấy mẫu
• Lấy mẫu lần hai ít nhất 2 tuần sau lần thứ nhất
• Tránh sử dụng chất bôi trơn vì những sản phẩm này có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động của tinh trùng

Thường thì 1ml tinh dịch chứa từ 15 triệu đến hơn 200 triệu tinh trùng. Nếu kết quả cho thấy số lượng tinh trùng ít hơn 15 triệu trong 1ml tinh dịch hay ít hơn 39 triệu tinh trùng trong 1 lần xuất tinh, đây chính là tình trạng tinh trùng ít. Thật ra có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng làm cha, và số lượng tinh trùng chỉ là một trong số đó. Một số nam giới có lượng tinh trùng thấp vẫn có thể có con, trong khi một số người tuy có lượng tinh trùng bình thường nhưng không thể, vì còn các yếu tố khác như khả năng di động của tinh trùng.

• Các xét nghiệm khác

Tùy thuộc vào kết quả đánh giá ban đầu, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm để tìm nguyên nhân tinh trùng thấp và các nguyên nhân tiềm ẩn khác gây vô sinh nam, bao gồm:

• Siêu âm bìu: Sử dụng sóng âm tần suất cao, siêu âm bìu kiểm tra tinh hoàn và các cấu trúc hỗ trợ.
• Xét nghiệm nội tiết tố: Các xét nghiệm định lượng các hóc môn được tuyến yên và tinh hoàn sản xuất, có vai trò quyết định trong quá trình phát triển khả năng tình dục và tạo tinh trùng.
• Tổng phân tích nước tiểu sau xuất tinh: Tinh trùng trong nước tiểu có thể kiểm tra xem liệu tinh trùng có bơi ngược vào bàng quang thay vì xuất ra khỏi dương vật trong quá trình xuất tinh hay không (xuất tinh ngược dòng).
• Xét nghiệm di truyền: Khi mật độ tinh trùng quá thấp, xét nghiệm di truyền có thể sẽ được chỉ định để kiểm tra liệu có những thay đổi nhỏ trong nhiễm sắc thể Y hay không – dấu hiệu của bất thường di truyền. Xét nghiệm di truyền cũng có thể được yêu cầu để chẩn đoán các hội chứng bẩm sinh hoặc di truyền khác.
• Sinh thiết tinh hoàn: Xét nghiệm này sử dụng kim nhỏ để lấy mẫu từ tinh hoàn để kiểm tra quá trình sản xuất tinh trùng có diễn ra bình thường hay không. Nếu có, vấn đề có thể là do sự tắc nghẽn hoặc có trục trặc với sự di chuyển của tinh trùng. Tuy nhiên, xét nghiệm này thường chỉ được áp dụng trong một số trường hợp và không phổ biến để chẩn đoán nguyên nhân vô sinh.

• Xét nghiệm kháng thể kháng tinh trùng: Kiểm tra các tế bào miễn dịch (kháng thể) tấn công tinh trùng và ảnh hưởng đến chức năng của tinh trùng, nhưng không phổ biến.
• Siêu âm qua ngả hậu môn: Một đầu dò nhỏ được bôi trơn sẽ được đưa vào trực tràng để kiểm tra tuyến tiền liệt cũng như kiểm tra tình trạng tắc nghẽn của các ống tinh dịch (ống dẫn tinh và túi tinh) – nếu có.

Các phương pháp điều trị lượng tinh trùng thấp bao gồm:

• Phẫu thuật: Chẳng hạn như giãn tĩnh mạch thừng tinh và tắc ống dẫn tinh có thể được điều trị bằng phẫu thuật, cũng như phẫu thuật phục hồi sau thắt ống dẫn tinh. Trong trường hợp không có tinh trùng, tinh trùng thường có thể được lấy trực tiếp từ tinh hoàn hoặc mào tinh hoàn bằng kỹ thuật lấy tinh trùng.
• Điều trị nhiễm trùng: Kháng sinh có thể điều trị nhiễm trùng đường sinh dục, nhưng khả năng sinh sản không phải lúc nào cũng khôi phục được
• Điều trị các vấn đề trong quan hệ tình dục: Thuốc và tư vấn có thể cải thiện khả năng sinh sản trong trường hợp rối loạn cương dương hay xuất tinh sớm.
• Thuốc và điều trị nội tiết tố: Trong trường hợp vô sinh là do nồng độ một hoocmon cụ thể quá cao hay quá thấp, hoặc cơ thể có vấn đề với tác động của hóc môn, bác sĩ có thể kê đơn liệu pháp thay thế nội tiết hoặc thuốc.

• Công nghệ hỗ trợ sinh sản (ART): Hỗ trợ sinh sản bao gồm lấy tinh trùng thông qua xuất tinh thường, lấy tinh trùng bằng phẫu thuật hoặc tinh trùng từ người hiến, tùy thuộc vào hoàn cảnh và mong muốn riêng của mỗi người bệnh. Tinh trùng này sau đó được bơm trực tiếp vào đường sinh dục nữ giới, hay sử dụng cho thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) hoặc Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI)

Đây là các bước nam giới nên thực hiện tại nhà để tăng cơ hội có con, bao gồm:

• Tăng tần suất quan hệ: Quan hệ vợ chồng mỗi ngày hoặc mỗi ngày ít nhất 4 ngày trước ngày rụng trứng có thể tăng cơ hội thụ thai.
• Quan hệ khi có cơ hội thụ tinh: Nữ giới có khả năng mang thai suốt kỳ rụng trứng, là khoảng giữa của chu kỳ kinh nguyệt, giữa những lần ra máu. Quan hệ trong giai đoạn này giúp tinh trùng – vón có thể sống nhiều ngày, có mặt đúng cơ hội.
• Tránh sử dụng một số chất bôi trơn: Một số sản phẩm như gel bôi trơn Astroglide, K-Y, sữa dưỡng và nước bọt có thể hạn chế sự di chuyển và chức năng của tinh trùng. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về các loại bôi trơn an toàn cho tinh trùng.

Điều quan trọng nhất là cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi dùng bất kỳ loại thực phẩm bổ sung vào để đánh giá nguy cơ và lợi ích, bởi một số loại thực phẩm này khi dùng liều cao hoặc trong thời gian dài có thể gây hại cho sức khỏe.