Tiêm thuốc tránh thai: lợi và hại

Ngoài uống thuốc ngừa thai hay sử dụng bao cao su, tiêm thuốc tránh thai hiện nay được xem là một trong những biện pháp tránh thai hiệu quả và tạm thời. Thuốc có tác dụng làm ức chế quá trình rụng trứng trong cơ thể phụ nữ, hạn chế và ngăn tinh trùng xâm nhập, bám và làm tổ trong tử cung.

Thuốc tiêm tránh thai gồm có 2 nhóm chính sau:

• Nhóm I: Thành phần thuốc gồm có estrogen và progestin.
• Nhóm II: Thành phần chỉ có progestin, trong nhóm này có 2 loại là NETEN (Norethindrone Enanthate) và DMPA (Depot Medroxyprogesterone Acetate), trong đó DMPA thông dụng hơn.

Tiêm thuốc tránh thai được chỉ định tiêm bắp với liều dùng là từ 1 – 3 tháng/lần. Tùy loại thuốc sẽ có thời gian tác dụng khác nhau. Thông thường, thuốc tiêm tránh thai có tác dụng trong vòng vài tuần, vì vậy không nên sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tránh thai cần phải tiêm thuốc theo định kỳ.

So với các biện pháp ngừa thai khác, tiêm thuốc tránh thai tiện lợi, thời gian tác dụng dài, không cần phải uống thuốc mỗi ngày hoặc trước khi quan hệ. Tiêm thuốc tránh thai là biện pháp an toàn với những ưu điểm sau:

• Có khả năng tránh thai cao: Với tác dụng ức chế gần như toàn bộ quá trình rụng trứng và ngăn chặn tinh trùng xâm nhập, tiêm thuốc tránh thai là biện pháp có hiệu quả gần tuyệt đối.
• Không tác động đến khả năng mang thai và sinh con: Tiêm thuốc tránh thai là biện pháp ngừa thai tạm thời, chỉ cần ngừng tiêm thuốc trong thời gian khoảng vài tháng, cơ thể sẽ dần ổn định và phụ nữ có thể mang thai trở lại.
• Có thể dùng được với phụ nữ đang cho con bú: Thuốc tiêm tránh thai không ảnh hưởng đến sự tiết sữa của mẹ đang cho con bú, chỉ một lượng thuốc rất nhỏ được bài tiết qua sữa mẹ và không ảnh hưởng đến sự phát triển về chiều cao, cân nặng của trẻ.
• Không tương tác với những thuốc khác và không gây phù, rối loạn huyết áp, mạch, không ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

Mặc dù tiêm thuốc tránh thai có nhiều ưu điểm như hiệu quả cao, tiện lợi, tác dụng lâu và an toàn, tuy nhiên, phụ nữ cũng nên cân nhắc và thận trọng với một số tác dụng phụ do thuốc tiêm gây ra như sau:

• Mất kinh: Tiêm thuốc tránh thai có thể gây mất kinh vì làm thay đổi nồng độ progesterone trong cơ thể, ức chế sự phát triển của lớp niêm mạc trong tử cung. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, tình trạng này hoàn toàn không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ. Nếu muốn có thai trở lại, chỉ cần ngừng tiêm thuốc và chu kỳ kinh nguyệt sẽ dần dần bình thường trở lại.

• Rong kinh, rong huyết, băng kinh: Tiêm thuốc tránh thai có thể gây ra các hiện tượng như rong kinh kéo dài, rong huyết trong chu kỳ hành kinh hoặc lượng máu kinh ra nhiều hơn bình thường. Tuy nhiên, tác dụng phụ này chỉ thường xuất hiện sau khi tiêm liều thuốc tránh thai đầu tiên, sau đó, cơ thể sẽ dần thích nghi và điều hòa ổn định.
• Tăng cân, loãng xương: Tiêm thuốc tránh thai có thể làm tăng cân trong thời gian dài và loãng xương ở bất kỳ phụ nữ trong độ tuổi nào. Nếu gặp tình trạng tăng cân nhanh bất thường, người dùng nên liên hệ bác sĩ để được thay đổi thuốc và liều dùng phù hợp. Loãng xương có thể xảy ra khi sử dụng thuốc tiêm tránh thai trong thời gian dài (>2 năm).

Một số tác dụng phụ khác như: Tâm trạng thay đổi thất thường, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, đầy hơi, … là một số tác dụng phụ khác cũng có thể xảy ra khi tiêm thuốc tránh thai, do nồng độ hormone trong cơ thể bị thay đổi. Các triệu chứng này sẽ chấm dứt khi cơ thể dần quen với thuốc. Trường hợp phụ nữ gặp các vấn đề về tâm trạng trong thời gian dài nên gặp bác sĩ để được tư vấn điều trị.

Tiêm thuốc tránh thai là biện pháp ngừa thai phù hợp với những đối tượng sau:

• Phụ nữ đang trong độ tuổi mang thai và sinh con muốn ngừa thai tạm thời (trong khoảng 2 năm).
• Phụ nữ đang cho con bú (trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên).
• Phụ nữ muốn tránh thai bằng biện pháp tiện lợi, hiệu quả, không ảnh hưởng đến đời sống vợ chồng và không muốn sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày (do tác phụ hoặc chống chỉ định với thuốc có chứa estrogen).

Tiêm thuốc tránh thai là không phù hợp với những trường hợp sau:

• Trẻ gái <16 tuổi.
• Phụ nữ có khối u ở vú, mắc bệnh ung thư vú hoặc đã điều trị khỏi ung thư vú, ung thư buồng trứng.
• Phụ nữ mắc các bệnh nội tiết hoặc bị rong huyết, rong kinh chưa xác định rõ nguyên nhân.
• Phụ nữ đang mang thai nhưng chưa biết, vì vậy, để đảm bảo an toàn nên kiểm tra tình trạng mang thai trước khi tiêm thuốc tránh thai.
• Phụ nữ đang dùng thuốc hoặc đang điều trị một số bệnh như tim mạch, tăng huyết áp, lao, gan mật, động kinh, nhức đầu, trầm cảm, suy giảm miễn dịch, bệnh lây truyền qua đường tình dục.
• Phụ nữ gặp tác dụng phụ khi sử dụng thuốc tránh thai.

Tiêm thuốc tránh thai có nhiều ưu điểm như hiệu quả cao, tiện lợi và an toàn nhưng cũng có hạn chế nhất định. Vì vậy, phụ nữ trong độ tuổi mang thai muốn tiêm thuốc ngừa thai cần tìm hiểu kỹ lưỡng và cân nhắc trước khi quyết định tránh thai bằng biện pháp này.