Viêm da do Demodex bị gây nên bởi loài côn trùng chân khớp Demodex ký sinh ở người và động vật vùng nang lông tuyến bã. Đối với những người khỏe mạnh, vảy da và nang lông là 2 vị trí vi khuẩn Demodex gây bệnh.

Vi khuẩn Demodex gây bệnh viêm da trên người có hai loại là: Demodex folliculorum và Demodex brevis. Về kích thước vi khuẩn demodex folliculorum: Trưởng thành có thể dài đến 440um còn demodex brevis có thể đến 240 um, tuy nhiên chúng đều không thể nhìn thấy bằng mắt thường mà chỉ có thể quan sát dưới kính hiển vi quang học.

Demodex gồm đầu thân đuôi và 4 cặp chân gần phần đầu với vòng đời: 14 – 24 ngày. Chu kỳ sống của nó có 5 giai đoạn: trứng, ấu trùng, tiền nhộng, nhộng và con trưởng thành.

Demodex thường sống thành cặp, sau khi giao cấu, vi khuẩn trên da mặt của đi sâu vào bên trong da và đẻ trứng ở vị trí nang lông hoặc tuyến bã, mang theo vi khuẩn và bài tiết ra chất thải, chết ở trong da ngay sau khi đẻ trứng. Sau khi chết, xác của chúng hóa lỏng và phân hủy trên bề mặt da, và gây ra phản ứng dị ứng ở một số bộ phận của các mô da, đốm đỏ (mụn trứng cá) xảy ra tình trạng viêm da dị ứng tại chỗ, ban đỏ, ban sẩn và mụn mủ. Đây đều là phản ứng bởi hệ thống miễn dịch.

Viêm da do demodex lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hoặc có thể là do bụi có chứa trứng bám vào bề mặt da, hoặc đồ dùng chung, hôn, cọ má, sử dụng khăn mặt chung.

Demodex là vi khuẩn trên da mặt có thể tồn tại cơ thể người khoẻ mạnh mà không có biểu hiện lâm sàng gì đặc trưng, tuy nhiên sẽ gây bệnh khi số lượng lớn vi khuẩn tập trung trên bề mặt da, vảy da, nang lông hoặc khi miễn dịch của cơ thể suy giảm. Bệnh viêm da do demodex gồm có 3 thể bệnh thường gặp:

• Viêm nang lông dạng vảy phấn (thể nhẹ nhất): thương tổn là đám da đỏ, bề mặt có những vảy da, nút sừng ở nang lông, bệnh nhân có cảm giác kiến bò trên da.
• Viêm da do demodex dạng trứng cá.
• Trứng cá đỏ thể u hạt (thể này ít gặp, thường gặp ở những người bị suy giảm hệ miễn dịch).

Hai thể viêm da do demodex dạng trứng cá và viêm nang lông dạng vảy nến có nguyên nhân là do sử dụng mỹ phẩm mà trong mỹ phẩm chứa corticoid sử dụng dài ngày từ những sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Các thành phần của các mỹ phẩm này chính là nguyên nhân gây nên viêm da, teo da, giãn mạch, phát ban dạng trứng cá và bệnh viêm da do demodex.

Các triệu chứng viêm da do demodex gây ra:

• Đám đỏ da
• Mụn mủ
• Ban sẩn đỏ
• Giãn mạch
• Lỗ chân lông trên mũi, cằm, trán và má trở nên rộng hơn, sau một thời gian, da mặt có thể trở thành màu đỏ, các mao mạch nổi dày lên 2 bên cánh mũi.
• Rụng lông mày, lông mi, rụng tóc, viêm bờ mi, ngứa (cảm giác kiến bò), rát vùng tổn thương.
• Cảm giác kiến bò trên da mặt: Xuất hiện trên trán, mũi, má, đặc biệt là vào buổi tối và ban đêm nguyên nhân là do vi khuẩn giao phối trên bề mặt da, xuất hiện nhiều vết trầy xước trên bề mặt da của bệnh nhân mà họ không nhận ra.
• Ngứa trên da đầu là nguyên nhân gây ra trầy xước da đầu, như chí và gàu (nên được loại trừ để xác định phương pháp điều trị cho thích hợp).
• Rụng tóc: trong một số trường hợp, rụng tóc sớm có thể liên quan với các hoạt động của vi khuẩn Demodex tại các lỗ chân lông trên bề mặt da.

Viêm da do demodex ở vị thành niên thường bị chẩn đoán nhầm là mụn trứng cá vị thành niên. Viêm da do demodex có thể tái lại nhiều lần và nghiêm trọng vì vậy sau khi khỏi bệnh thường để lại da mặt thô ráp và xấu xí.

4.1 Nguyên tắc điều trị

• Loại bỏ ve demodex trên bề mặt da càng sớm càng tốt và chống nhiễm trùng tiếp diễn.
• Điều trị nên được bắt đầu sớm vì viêm da do demodex rất dễ lây và lây lan nhanh thông qua việc ôm, hôn nhau, sử dụng khăn mặt chung.
• Người bị nhiễm bệnh viêm da do demodex không có dấu hiệu nhìn thấy được cũng có thể truyền vi khuẩn trên bề mặt da cho người khác. Một khi bị nhiễm, thời gian ủ bệnh có thể mất vài tháng hoặc thậm chí nhiều năm.
• Hạn chế tối đa việc sử dụng các loại mỹ phẩm trong khi điều trị bệnh. Nguyên nhân là do vi khuẩn này có khả năng sinh sôi rất nhanh trong môi trường da có thoa mỹ phẩm.

Ngoài ra, người bệnh cần:

• Rửa sạch da mặt mỗi ngày
• Tránh việc sử dụng các chất tẩy rửa dầu và trang điểm nhờn
• Tẩy tế bào chết định kỳ để loại bỏ các tế bào da chết
• Sử dụng các loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ.